به گزارش گلستان ما به نقل از قابوس نامه، گردشگری در بسیاری از مناطق ایران و بیشتر کشورهای جهان سوم جاذبه محور می باشد و بسیاری بر این تصورند که داشتن جاذبه گردشگری به تنهایی کفایت میکند  وآن را امتیازی می دانند، در حالیکه این جاذبه ها نیاز به پرداخته شدن دارد تابه صورت کالایی قابل قبول در اختیار متقاضی قرار بگیرد.در این میان ،استان گلستان هم از این قاعده مستثنی نیست.

همانطور که عرضه هرکالایی در بازار به یک سری اقدامات اولیه نیاز داردگردشگری هم به عنوان یک کالای نامرئی برای ارائه به بازار هدف، مستلزم پرداختن است در غیر این صورت، بازار این کالای نامرئی یا رونق چشم گیری نخواهد داشت و یا به سرعت اعتبار و ارزش خود را از دست خواهد داد.

-آیا گوجه فرنگی همان رب گوجه فرنگی است ؟

آیا می توان گوجه فرنگی را در بازار به عنوان رب فروخت ؟ یا یک سری اقدامات اولیه مانند کوبیدن روی آن انجام داد و سپس با ادعای آن که این گوجه کوبیده شده همان رب گوجه فرنگی است، به بازار عرضه کرد؟

این گزارش در بخش اول از سه زاویه آسیب شناسی گردشگری در استان گلستان رانشانه گرفته، که اولین آن نگاه جاذبه محوری و کلاسیک به گردشگری می باشد.

وجود جاذبه گردشگری جزء اصلی برای رونق گردشگری در یک منطقه می باشد، اما کامل نیست.شرط لازم است،اما کافی نیست.

اما متاسفانه سیطره این تفکر در برنامه ریزان استان سبب شده که مناطق بسیار زیادی به صرف داشتن یک جاذبه به عنوان مناطق گردشگری محسوب شوند. به عنوان مثال ساحل روستای چارقلی ، در شهرستان گمیشان یک جاذبه گردشگری ساحلی خیلی مناسب است ولی راه رسیدن به این جاذبه ناهموار ، خاکی وبعد از بارندگی غیر قابل عبور است. با این وجود مدیران این منطقه به جای فراهم آوردن زیرساخت لازم ، تنها در پی برنامه ریزی خط ساحلی هستند.

اگر بهترین جاذبه دنیا دراختیارما باشد، ولی دسترسی به آن مهیا نشده باشد،امکان بهره برداری از آن تقریبا صفرخواهد بود.

گردشگری یک محصول یا کالایی است که از ترکیب پنج عنصر شکل می گیرد که عبارتند از:

۱- جاذبه 

۲- امکان دسترسی به جاذبه (شامل راه ها و وسایل حمل و نقل)

۳- زیرساخت ها (شامل آب، برق، تلفن و..)

۴- خدمات مهمان نوازی (شامل اقامت، پذیرایی، تفریحی و سایر خدمات رفاهی) 

۵- عناصر نهادی و سازمانی ( که شامل مدیریت؛ امنیت، تبلیغات و بازاریابی، تورگردانی و…)

اگر می خواهیم که گلستان به عنوان برند اکوتوریسم در ایران مطرح گردد لازم است همراه بامهیا نمودن محصول گردشگری(جاذبه) به شناسایی بازار هدف اکوتوریسم استان نیزپرداخته شود.

مناطق اکوتوریستی فراوانی در استان گلستان وجود دارد که علاوه بر نیازسنجی های نادرست، پنج عنصر یاد شده برای شکل گیری یک محصول گردشگری نیزدر آن مهیا نیست.نیازسنجی و شناسایی بازار هدف نیزباید به درستی انجام شود.

به خاطر داشته باشیم که گلستان می تواند پایتخت اکوتوریسم درکشورباشد به شرطه هاوشروطه ها

نکته دوم در آسیب شناسی گردشگری این منطقه داده ها وآمار های نادرست ودر نهایت طرح های گردشگری شکل گرفته براساس همان اطلاعات اشتباه می باشد.

به عنوان مثال شما با وارد کردن طول وعرض جغرافیایی نقطه ای خاص در یک منطقه آن را در موقعیتی دیگرمی یابید واین در حالیست که اصول طرح گردشگری براساس موقعیت مکانی، تهیه نقشه و اطلاعات مکانی و یک بانک اطلاعاتی مبتنی برآن می باشد.

دکتر مهدی سقایی مدیر گروه علوم گردشگری مؤسسه آموزش عالی حکیم جرجانی گرگان معتقد است واگذاری مطالعات و پژوهش های این عرصه به مشاوران و شرکت های غیر بومی،که برخی برای انجام آنها حتی یک بازدید میدانی هم نداشته و تنها به داده های اسنادی و اینترنتی اکتفا کرده اند دلیل این وضعیت است.

وی اظهار کرد: شکل گیری و توسعه گردشگری در استان نیازمند یک مدیریت یکپارچه است وهمکاری تمامی سازمان ها و ادارات دخیل و ذی نفع را می طلبد که متاسفانه در استان عدم این همکاری و همراهی بسیار محسوس است.

سقایی افزود: به عنوان نمونه شهرداری گرگان که مرکز گردشگری شهری استان می باشد،در حوزه نفوذ گردشگری اش چند مکان گردشگری با اهمیت قرار دارد ولی متاسفانه بدون توجه به مطالعات و برنامه ریزی گردشگری تنها دلخوش مدرنیزاسیون بی پایه و اساس درساختار شهری بدون درک روح فرهنگی شهر است.

وی فقدان ارتباط دانشگاه ها و موسسات آموزشی که تربیت نیروی انسانی متخصص گردشگری رابه عهده دارند با سازمان ها و ادارات مرتبط را ازجمله دلایل نادیده انگاشتن بسترهای توسعه گردشگری استان دانست.

این استاد دانشگاه ادامه داد: سازمان ها و نهادهای مرتبط با گردشگری به ندرت از پایان نامه های کارشناسی ارشد گردشگری ، برگزاری همایش ها و نشست های تخصصی گردشگری حمایت کرده اندواین در حالی است که حدود ۱۰۰ دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد رشته های گردشگری در استان مشغول تحصیل هستند و برخی نیز تحصیلات خود را به پایان رسانده اند با این وجود هیچگاه برنامه ریزان استانی در بحث توسعه گردشگری استان،این قابلیت و نیروی انسانی را مورد توجه قرارنداده ودر عوض کارشناسان غیربومی درامر مطالعه،تحقیق و برنامه ریزی استان به کار گرفته شده اندکه این امر خود یکی از دلایل عدم توسعه گردشگری استان است.

مساله سوم و آخر در این بحث که سقایی به آن اشاره کرد، آمایش سرزمینی است که در استان گلستان در حال انجام است این طرح به عنوان سند بالادستی توسعه استان گلستان می بایست برنامه ریزی مبتنی بر مزیت های فضای سرزمینی را در روند توسعه استان مدنظرداشته و آنها را مبنایی برای توسعه قرار دهد با این وجود وقتی به فازهای انجام شده مطالعات تا اکنون مراجعه می کنید سهم گردشگری از آن در حد چند صفحه و محدود به پهنه بندی تفرجگاه ها است.

حتی در رویکرد مبنایی توسعه استاناول به کشاورزی و بعد از آن به صنعت تاکید شده است واین در حالی است که سناریوی کشاورزی – صنعت نمی تواند برای توسعه استان مطلوب باشد.

فقدان توجه به خوانش متن فضایی گردشگری در استان ، تحلیل فضایی سکونتگاه های شهری و روستایی، عدم توجه به جریان های فضایی جمعیت، سرمایه، اطلاعات، کالا و گردشگری و تحلیل آنها، فقدان تحلیل شبکه مقاصد گردشگری و حتی عدم توجه به پدافند غیرعامل از جمله معایب بزرگ این طرح می باشد که قرار است مبنای توسعه استان گلستان در افق های میان مدت و بلند مدت باشد.

مدیرکل سازمان میراث فرهنگی وگردشگری نیز درنشستی که به منظورتوسعه گردشگری و حفظ و احیاءمیراث فرهنگی استان گلستان ،در استانداری تشکیل شده بود ،با ابراز تاسف از آمار تنها۳۰۴هزارنفر مسافرنوروزی در این منطقه که ۷۰هزار نفردرمدارس و۶۷هزارنفردرپارکها اتراق داشتند به جوانان صاحب نظرو فعالان غیردولتی این عرصه و اعضای حوزه مشاوران جوان استانداری گفت: حال با این آمار که در مقابل آمار استان های همجوار قابل بیان نمی باشد مدیران ما راه عبور از حتی بحران کمبود آب رادر گرو توسعه این صنعت می دانند. درحالیکه عملیاتی شدن این دیدگاهها حمایت و همت آنان را نیز می طلبد.

ابراهیم کریمی که ۴ماه از انتصاب ایشان در این سمت می گذرد ریشه بسیاری از مشکلات را در عدم شناخت جامعه این منطقه ( شرق استان نسبت به ظرفیتها و قابلیتهای غرب استان و بلعکس) دانست.

وی در تایید این نگاه از۸۶٪ مردم گرگان که آبشار زیارت را ندیده اند به عنوان نمونه یاد واذعان کرد: تا زمانی که خودمان از داشته های خود غافل باشیم نمی توان از دیگران این انتظار را داشت که این استان را در سبد گردشگری خود قرار دهند.

مدیر کل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از ۶پروژه بزرگ که استارت آن در سال ۹۴ زده خواهد شد بدین شرح خبر داد:

۱-پروژه جزیره آشوراده که به زودی مطالعات آن آغاز خواهد شد.

۲-سواحل بندر ترکمن و بندر گز که دستور کار مطالعاتی، تحویل زمین و اقدامات اجرایی آن توسط چند سرمایه گذار در حال پیگیری است.

۳-ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان که دراین صورت دومین ثبت جهانی در گلستان بعد از برج قابوس خواهد بود.

۴-به زمین زدن کلنگ اجرایی دومین موزه بزرگ روستایی کشور 

۵-به زمین زدن کلنگ اجرایی موزه بزرگ باستانشناسی گنبدکاووس در محدوده پارک داریوش این شهرستان(همزمان با دومین موزه بزرگ روستایی کشور) که تمام فعالیتهای علمی فناوری دانشگاهی وپژوهشی در زمینه باستانشناسی را تحت پوشش قرار خواهد داد .

۶-تخصیص اعتبار یک میلیارد وهفتصد میلیون تومان برای پارک ملی گلستان به منظور ایجاد امکانات مناسب برای مسافران وهمینطور راه اندازی سایت بازدید حیات وحش در محدوده ی مقررات محیط زیست.

وی ضمن اعلام آمادگی برای حمایت از ایده و فکرجوانان این عرصه ، در پاسخ به سؤالات مطرح شده گفت: با درگیرکردن جامعه هدف این حوزه، نظیر تورگردانان ،لیدر تورهای مسافرتی ، جامعه ی هتل داران و دفاتر سیاحتی سعی در کاهش تصدی گری دولتی و به نوعی واگذاری مسؤلیت اداره کردن آن به کارشناسان و متخصصان امر را خواهیم داشت.

کریمی با تایید نقد بر نحوه برپایی جشنواره بزرگ اقوام در استان و نیز تاکید بر اصلاح آن برای داشتن خروجی بهتر،اعلام کرد: ۸۴۸ اثردر این استان ثبت ملی شده که تا ۲۵۰۰اثرنیز برای ثبت ملی گنجایش دارد.

وی ضمن تذکر برای بیان آمارهای صحیح در ارائه دیدگاهها و نظرات کارشناسانه، از راه اندازی انجمن حامیان میراث فرهنگی متشکل از فرمانداران به عنوان رییس انجمن ها و استاندار به عنوان رییس این انجمن برای جلوگیری از یغما بردن آثار تاریخی خبر داد و افزود: در پی ثبت جهانی دیوارگرگان بسیاری از آثار دیگرنظیر برج رادکان در پیوست آن جای خواهد گرفت.

وی از احیای جنگل ها و درختکاری وسیعی که در گیلان صورت گرفته به عنوان نمونه یادکرد وحفظ جنگل رابه عنوان یکی از مواضع مهم سازمان منابع طبیعی، سازمان محیط زیست و میراث روستایی دانست.

کریمی گفت: نبود پوشش گیاهی و قطع درختان باعث عدم جذب ونفوذ آب حاصل ازبارندگی وجریان آن به سمت شیبهای پائین ترو در نهایت منجر به بروز سیلاب و فرسایش و هدر رفت خاک حاصلخیز و ایجاد خسارت به منازل مسکونی و تاسیسات و اراضی کشاورزی می شود واین تنها اشاره ای کوچک به نتایجی است که ازبین بردن جنگلها در پی خواهد داشت و پارک داریوش گنبد کاووس را از این قاعده مستثنی ندانست و احداث موزه بزرگ در آن را مشروط بر حفظ ساختار آن منطقه عنوان کرد.

وی در ادامه از احداث سرویسهای بهداشتی ، آبخوری های مناسب و تدارک منقل هایی با حفظ چهارچوب و ساختار طبیعی در پارک ملی گلستان بر اساس ضوابط تعیین شده برای حفظ ساختار محیط زیستی جنگل سخن گفت و برای همکاری با بخش خصوصی به این منظور اعلام آمادگی کرد.

مدیرکل گردشگری استان رابطه سازمان میراث فرهنگی و محیط زیست را تنگاتنگ خواند و خاطرنشان کرد: کوچکترین خدشه ای به ساختار محیط زیستی جنگل وارد نخواهیم کرد.

او از اخذ مجوز برای تبدیل خانه ی باقری ها به بازارچه صنایع دستی استان گلستان وهمچنین بر پایی جشنواره های روستایی در دستور کارسازمان خبر داد ودر ادامه به منظوراستفاده بهینه ازتمام پتانسیل های قشر جوان در این راستا خواستار در اختیار گرفتن بانک اطلاعاتی جوانان این منطقه شد.

کریمی در پایان نشست پرسش و پاسخ در محضر جوانان پویا در این حوزه ، ضمن مثبت خواندن حرکت مرکزآموزش علمی کاربردی گنبد کاووس۲ در خصوص فروش اینترنتی صنایع دستی که می تواند در کل استان فراگیر شود، از ابلاغیه دستورالعمل ضوابط ساخت و بهره برداری از اقامتگاه های بوم گردی درروستاهای کل کشورکه به تایید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری کشور نیزرسیده سخن گفت و از علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده ازتسهیلاتی که به عنوان حمایت از طرحها در این زمینه ارائه می گردد، دعوت به همکاری کرد.

امید است این برنامه ها که در حوزه گردشگری در نظر گرفته شده است عملی شود و ما شاهد تحقق واقعی رشد گردشگری و صنعت توریسم و استفاده درست از ظرفیت ها در استان گلستان باشیم.

گزارش از: مریم واعظیان

انتهای پیام/